Có điều gì đó ở trò chơi điện tử khiến chúng không chỉ đơn thuần là phương tiện giải trí – chúng còn định hình con người bạn. Là một người lớn lên cùng game, đối với tôi, chúng không chỉ là một sở thích. Chúng là những người thầy, người bạn đồng hành, và là tấm gương phản chiếu những phần bản thân mà tôi chưa từng hiểu rõ.
Năm tựa game dưới đây không chỉ để lại ấn tượng sâu sắc mà còn mang đến những bài học quý giá. Mỗi trò chơi đều xuất hiện trong cuộc đời tôi vào đúng thời điểm, và theo cách riêng độc đáo, chúng đã thay đổi tôi. Đây không chỉ là một danh sách những tựa game tuyệt vời, mà còn là lời tri ân chân thành tới những trò chơi vĩ đại đã góp phần nuôi dưỡng, định hình tôi và dạy tôi cách sống.
Hình ảnh tổng hợp từ The Last of Us, McLaren P1 và Edward Kenway từ Assassin's Creed, thể hiện sự đa dạng của thế giới game.
5. Deus Ex: Human Revolution
Tương lai là thứ chúng ta định hình, không phải thứ chúng ta thừa hưởng
Tôi đang học lớp sáu khi Deus Ex: Human Revolution thay đổi cách tôi nhìn nhận game – và thành thật mà nói, cả thế giới. Với sự thông thái vô hạn của bản thân năm 12 tuổi, tôi không hiểu sao lại chơi Missing Link trước – một DLC tuyệt vời về mọi mặt. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên tôi tiếp xúc với một tựa game nhập vai hành động nghiêm túc, có tính lựa chọn cao. Tôi vừa mới bắt đầu khám phá ý nghĩa của từ “AAA” trong ngành game, và đây là một tựa game không chỉ cho phép tôi chơi, mà còn buộc tôi phải đưa ra quyết định. Đó là lần đầu tiên một trò chơi thực sự khiến tôi cảm thấy mình là nhân vật chính, trong một thế giới mà các lựa chọn vừa mang tính cơ học vừa mang tính triết học sâu sắc.
Tôi học cách đọc vị con người, hiểu họ và nói những gì họ cần nghe – không phải theo cách thao túng, mà như một kỹ năng chân thật về trí tuệ cảm xúc. Chính triết lý cốt lõi của trò chơi – “Luôn có một con đường khác” – đã thay đổi cách tôi tiếp cận các vấn đề. Khi tôi khám phá, học hỏi, thích nghi và lục lọi mọi ngóc ngách của các khu vực để tìm kiếm các tuyến đường thay thế, tôi đã khám phá ra những câu chuyện ẩn giấu, lắng nghe những lời thì thầm của một thế giới đang đứng trên bờ vực của điều gì đó đen tối và không thể đảo ngược.
Khi cuối cùng tôi đạt được nhiều kết thúc khác nhau, tôi nhận ra mình đang quyết định tương lai và giá trị của nhân loại. Thế giới loạn lạc, nhuốm màu vàng u tối trước mắt khiến tôi suy nghĩ rất nhiều về loại thế giới mà tôi muốn sống. Ngày hôm đó, tôi hiểu rõ hơn ý nghĩa của chủ nghĩa môi trường, cái giá mà sự tiến bộ không kiểm soát có thể gây ra, và việc thao túng có thể dễ dàng ngụy trang thành lựa chọn đến mức nào. Deus Ex không chỉ biến tôi thành một game thủ giỏi hơn – nó biến tôi thành một người có ý thức hơn.
Hình ảnh Adam Jensen từ Deus Ex cùng các nhân vật khác, gợi nhớ những tựa game từng bị hủy bỏ hoặc mong đợi phần tiếp theo.
4. Sekiro: Shadows Die Twice
Đứng dậy, trở nên tốt hơn
Tôi luôn yêu thích sự tự do của những trò chơi cho phép bạn lựa chọn vũ khí, bộ giáp và các cách xây dựng nhân vật khác nhau để thử nghiệm. Và mặc dù tôi chưa phải là tín đồ trung thành của FromSoftware cho đến khi Elden Ring “cài đặt lại não bộ” tôi, tôi vẫn hiểu tại sao công thức Soulsborne của họ lại được yêu thích. Vì vậy, khi tôi nhận ra Sekiro: Shadows Die Twice không hề cung cấp những thứ đó – không có bộ giáp, không có nhiều loại vũ khí, chỉ có một thanh katana duy nhất từ đầu đến cuối – tôi đã rất tò mò. Tôi không chơi nó cho đến năm 2020, nhưng bài học nó khắc sâu vào tôi chưa bao giờ phai nhạt.
Không có công cụ nào để dựa vào và không có nạng để vịn vào, tôi không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải cải thiện bản thân. Không có chỗ để ẩn nấp sau những trang bị quá mạnh – chỉ có tôi, thanh kiếm của tôi, và thử thách không ngừng từ kẻ thù tiếp theo. Mỗi khi gục ngã, tôi lại đứng dậy, chỉ để gục ngã một lần nữa – cho đến khi chính những cú ngã cũng trở thành một phần của nhịp điệu. Không có lối tắt, không có chiến lược “ăn gian”. Lựa chọn thực sự duy nhất là phải trở nên tốt hơn để vượt qua những khó khăn phía trước, không chỉ trong game mà còn trong cách tôi đối diện với cuộc sống bên ngoài. Sekiro đã dạy tôi rằng đôi khi, không có gì để đổ lỗi ngoài những thiếu sót của bản thân, và cách duy nhất để tiến lên là phải trưởng thành.
Hơn bất kỳ game Soulsborne nào khác, Sekiro sống mãi trong trái tim tôi. Không phải vì tôi đã đánh bại nó, mặc dù đó chắc chắn là một dấu hiệu đáng tự hào, mà vì nó đã cho tôi thấy sức mạnh của sự tự lực. Không cầm tay chỉ việc. Không có lối thoát. Chỉ là một bài học rằng khi bạn loại bỏ mọi lý do, thứ còn lại chính là con người mà bạn phải trở thành.
Phong cảnh thế giới mở rộng lớn trong Elden Ring, nguồn cảm hứng cho nhiều tựa game hiện đại.
3. Gone Home
Hãy để tình yêu là tình yêu
Tôi là một thiếu niên vẫn đang trong giai đoạn điều chỉnh để thích nghi với tuổi dậy thì khi Gone Home đến với cuộc đời tôi. Tôi vừa bước vào thế giới của những trò chơi “lớn hơn” sau khi cuối cùng cũng sở hữu được chiếc ATI Radeon HD 5670 mà tôi hằng mơ ước. Tôi không nhớ Gone Home đã đến với PC của mình bằng cách nào, nhưng tôi sẽ mãi biết ơn vì điều đó. Đây là một trong những tựa game indie đầu tiên tôi từng chơi – và nó đến vào thời điểm tôi là một phần của thế hệ đang giao thoa giữa phương Đông và phương Tây, lớn lên xem TV Mỹ và Anh trong khi vẫn gắn bó với văn hóa Ấn Độ. Trong thế giới trước kỷ nguyên “woke”, trước những cuộc thanh trừng định kiến, ý tưởng về sự nhạy cảm đối với các bản dạng bị gạt ra ngoài lề vẫn còn rất sơ khai.
Ban đầu, tôi mong đợi một cuộc phiêu lưu kinh dị – thời tiết bão tố, sàn nhà kẽo kẹt, một biệt thự ma quái không có ai ở nhà. Thế nhưng, khi tôi di chuyển từ phòng này sang phòng khác, tôi bắt đầu nhận ra mình không phải đang khám phá một câu chuyện ma, mà là một điều gì đó nhân văn hơn rất nhiều. Qua những trang nhật ký, những ghi chú nguệch ngoạc và những bức thư, tôi bắt đầu ghép nối câu chuyện về em gái tôi, Sam, và tình yêu ngày càng lớn của cô bé dành cho Lonnie, một cô gái khác ở trường. Khi tôi đọc những lời của họ, tôi thấy mình ủng hộ họ mà không hề nhận ra mình đang bước qua những lằn ranh vô hình mà tôi không hề biết đã được vẽ ra trong tâm trí mình.
Đó là lần đầu tiên tôi thực sự cảm nhận được thông điệp về sự chấp nhận. Tôi đã tận mắt chứng kiến rằng tình yêu không cần sự xác nhận – nó đơn giản là tồn tại. Rằng, bất kể giữa ai, tình yêu cũng nở rộ theo cùng một cách, cũng đau nhói theo cùng một cách, và có ý nghĩa tương đương. Đến khi Sam rời nhà để ở bên Lonnie, tôi không chỉ rưng rưng nước mắt – tôi đã thay đổi. Gone Home không thuyết giảng. Nó cho thấy. Và khi làm như vậy, nó đã dạy tôi cách xem xét lại những thành kiến cá nhân, để bỏ đi những gì đã học, để lắng nghe, và trên hết, để tình yêu được là tình yêu.
Hình ảnh từ game indie Neon White, đại diện cho những tựa game độc lập chất lượng cao.
2. The Last of Us Part II
Hối tiếc là cảm xúc ăn mòn nhất
The Last of Us là một tựa game phi thường, chắc chắn rồi, nhưng chính Part II mới là thứ đã làm tôi tan nát. Tôi chơi nó vào ngày phát hành năm 2020, vào đỉnh điểm của đại dịch, khi thế giới vẫn lặng im, và sự tĩnh lặng bên ngoài phản chiếu sự nặng nề tôi cảm thấy bên trong. Nhưng tựa game này… tựa game này không phải thứ tôi có thể chơi liên tục. Tôi sẽ ngồi xuống chơi, chỉ để thấy tay cầm của mình nặng hơn theo từng giờ trôi qua. Càng chơi, nỗi đau buồn càng thấm vào tôi, cho đến khi tôi phải dừng lại – không phải vì game không tuyệt vời, mà vì nó quá sức chịu đựng. Nó buộc tôi phải đối mặt với những cảm xúc mà tôi chưa sẵn sàng đối mặt.
Điều mà The Last of Us Part II dạy tôi là điều mà chưa một tác phẩm truyền thông nào từng làm được – rằng sự hối tiếc là thứ ăn mòn nhất mà một người có thể mang theo. Nó không chỉ ám ảnh bạn – nó còn bóp méo bạn. Nó đầu độc những lựa chọn của bạn, các mối quan hệ của bạn và cảm giác về bản thân bạn. Sự sa ngã của Ellie không phải về sự báo thù; nó là về sự mục ruỗng từ từ của một điều gì đó chưa được giải quyết, và cách sự mục ruỗng đó lan rộng cho đến khi không còn lại gì ngoài nỗi đau. Thông điệp đó không chỉ gần gũi với tôi – nó xông vào và đòi hỏi sự thay đổi. Nó đã cho tôi động lực cần thiết để hàn gắn một mối quan hệ trong cuộc sống của mình mà tôi đã để nó mưng mủ quá lâu.
Dấu hiệu tri ân lớn nhất mà tôi có thể dành cho tựa game này là sự vĩnh cửu, bằng cách khắc hình con bướm đêm của Ellie lên da mình. Một lời nhắc nhở về những gì đã mất, những gì đã tìm thấy, và những gì không bao giờ được coi là hiển nhiên một lần nữa.
Ellie và Joel từ The Last of Us, biểu tượng của một câu chuyện game sâu sắc và đầy cảm xúc.
1. Life is Strange
Làm điều đúng đắn, ngay cả khi đó không phải là điều bạn muốn
Khi tôi bước đi trong đôi giày của Max Caulfield trên hành lang Học viện Blackwell, với To All of You của Syd Matters vang vọng nhẹ nhàng trong nền, tôi biết mình sẽ yêu Life is Strange. Tôi may mắn – mỗi tập phim đã được phát hành khi tôi bắt đầu chơi, vì vậy tôi đã được trải nghiệm toàn bộ hành trình một cách không gián đoạn, trong suốt hai ngày khó quên. Gần đây hơn, tôi đã có niềm vui giới thiệu bạn đời mới chơi game của mình với phiên bản remastered và chứng kiến cô ấy cũng yêu sâu sắc thế giới của Max và Chloe như tôi từng yêu.
Tuy nhiên, không gì sánh bằng lần chơi đầu tiên đó. Life is Strange không phải về những trận chiến hoành tráng hay những kịch tính thái quá – nó là về những nỗi đau âm thầm, những lỗi lầm của con người, và những loại quyết định ở lại với bạn rất lâu sau khi màn hình credits chạy. Những lựa chọn của Max, dù lớn hay nhỏ, đều tạo ra những gợn sóng khắp trò chơi. Và đó là lần đầu tiên tôi thực sự hiểu rằng một nhân vật được viết tốt không cần phải cứu thế giới để để lại dấu ấn – họ chỉ cần thành thật.
Khi tôi đến quyết định cuối cùng, lựa chọn giữa cả một thị trấn và người bạn yêu thương nhất, tôi đã đóng băng. Đó là một trong những lựa chọn đạo đức khó khăn nhất mà tôi từng đối mặt trong một trò chơi. Khoảnh khắc đó đã dạy tôi rằng sức mạnh không phải lúc nào cũng ồn ào hay chiến thắng – nó là sự tĩnh lặng, đau đớn đến thắt lòng, và cần thiết. Làm điều đúng đắn không phải lúc nào cũng mang lại cảm giác tốt. Nhưng đó là điều định nghĩa bạn.
Hình ảnh nhân vật từ Dying Light, Cyberpunk 2077 và Spider-Man, minh họa cho những nhiệm vụ phụ đáng nhớ trong game.
Giá trị mà trò chơi có thể để lại
Nhìn lại những tựa game này, thật khó để không xúc động. Chúng đã cho tôi nhiều hơn là kỹ năng hay những câu chuyện – chúng đã cho tôi góc nhìn, mục đích và sự hiểu biết sâu sắc hơn về con người tôi. Không phải mọi trò chơi đều cần phải thay đổi cuộc đời, nhưng khi có một trò chơi làm được điều đó, nó sẽ ở lại với bạn mãi mãi. Đây không chỉ là những pixel và đa giác – chúng là những trải nghiệm cá nhân sâu sắc đã giúp tôi vượt qua quá trình trưởng thành. Chúng nhắc nhở tôi phải tử tế hơn, mạnh mẽ hơn và tự nhận thức hơn. Và vì điều đó, tôi sẽ mãi mãi biết ơn. Bởi vì đôi khi, sự trưởng thành không chỉ diễn ra trong đời thực – nó còn diễn ra trên màn hình, từng bài học một.
