Việc sở hữu một chiếc card đồ họa cao cấp trong bộ PC chơi game không đồng nghĩa với việc bạn sẽ luôn có được hiệu suất tốt nhất. Các tựa game vẫn có thể không chạy mượt mà như mong đợi do nhiều yếu tố khác nhau. Quay trở lại năm 2012, khi tôi tự lắp ráp chiếc PC đầu tiên với Nvidia GTX 680 và Intel Core i7 3770K, tôi đã kỳ vọng nó sẽ xử lý mượt mà hầu hết mọi trò chơi. Tuy nhiên, trải nghiệm thực tế lại không hề hoàn hảo chút nào, bởi tôi đã tiết kiệm chi phí ở một số linh kiện khác.
CPU và GPU của bạn thực sự chịu trách nhiệm chính trong quá trình chơi game, nhưng các linh kiện còn lại trong hệ thống cũng quan trọng không kém. Ngay cả loại keo tản nhiệt bạn sử dụng cho CPU cũng có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể. Dưới đây, chúng ta sẽ xem xét một số yếu tố mà hầu hết người dùng thường bỏ qua, nhưng chúng lại có thể tác động lớn đến số khung hình mỗi giây (FPS) trong các tựa game.
1. Ứng dụng chạy nền
Chúng “ngấm ngầm” tiêu thụ tài nguyên PC của bạn
Bạn có thể đã biết rằng một số ứng dụng và dịch vụ Windows vẫn chạy ngầm trong khi bạn đang chơi game. Chúng có thể là bất cứ thứ gì, từ Discord đến các tab trình duyệt hay thậm chí là các giải pháp chống gian lận (anti-cheat). Những ứng dụng này tiêu thụ các tài nguyên quý giá của PC như RAM và CPU. Do đó, nếu PC của bạn không có đủ tài nguyên khi chơi game vì CPU bị quá tải hoặc mức sử dụng RAM cao, các trò chơi sẽ không thể hoạt động hết tiềm năng ngay cả khi bạn có một chiếc card đồ họa cao cấp.
Bạn có thể giảm thiểu vấn đề này bằng cách hạn chế các ứng dụng chạy nền trên PC của mình. Tất cả những gì bạn cần làm là mở Task Manager bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, chuyển đến tab Processes (Tiến trình), và đóng các ứng dụng cùng dịch vụ không mong muốn đang chiếm dụng nhiều CPU và RAM. Ngoài ra, bạn có thể kích hoạt Chế độ trò chơi (Game Mode) trên Windows 11, tính năng này sẽ ưu tiên tài nguyên của PC cho trò chơi thay vì các tiến trình nền. Bạn cũng có thể sử dụng các ứng dụng của bên thứ ba như Razer Cortex để tắt các dịch vụ nền không cần thiết và giải phóng tài nguyên hệ thống.
Danh sách tiến trình và mức sử dụng tài nguyên CPU, RAM trong Task Manager trên Windows 11
2. Tiết lưu nhiệt (Thermal Throttling)
Nhiệt độ CPU và GPU cao có thể làm giảm hiệu suất
Bạn có thể sở hữu CPU chơi game nhanh nhất thế giới kết hợp với GPU nhanh nhất, nhưng vẫn gặp phải tình trạng giảm hiệu suất do nhiệt độ hoạt động cao. Các CPU và GPU hiện đại sẽ tự động giảm tốc độ xung nhịp khi chúng đạt đến một ngưỡng nhiệt độ nhất định (thường là trên 80 độ C) để tránh quá nhiệt, điều này có thể làm giảm đáng kể tốc độ khung hình trong game. Đó là lý do tại sao hệ thống tản nhiệt và luồng khí trong thùng máy là những yếu tố cực kỳ quan trọng khi xây dựng một chiếc PC chơi game.
Nếu bạn có một CPU cao cấp, bạn không nên sử dụng tản nhiệt đi kèm (stock cooler) hoặc một bộ tản nhiệt khí giá rẻ nếu muốn đạt được hiệu suất tốt nhất có thể. Đối với một CPU như Ryzen 7 9800X3D, bạn sẽ cần một bộ tản nhiệt nước AIO 360mm hoặc một bộ tản nhiệt khí “hầm hố” như Noctua NH-U12A để kiểm soát nhiệt độ của nó. Tương tự, tôi không khuyến nghị sử dụng keo tản nhiệt được cung cấp trong hộp hoặc đã được bôi sẵn trên tản nhiệt. Một loại keo tản nhiệt cao cấp với độ dẫn nhiệt cao (> 10 W/mK) như Arctic MX-6 có thể giúp giảm nhiệt độ CPU từ 5-10 độ C, cho phép nó duy trì tốc độ xung nhịp cao nhất trong suốt phiên chơi game của bạn.
3. Tốc độ RAM
Không kích hoạt Intel XMP hoặc AMD EXPO là một sai lầm lớn
Nếu bạn đã mua RAM DDR4 hoặc DDR5 trong những năm gần đây, bạn có thể biết rằng nó được quảng cáo sẽ chạy ở một tốc độ định danh nhất định — ví dụ, DDR4 3600MHz hoặc DDR5 6000MHz. Tuy nhiên, đó không phải là tốc độ mà RAM của bạn hoạt động ngay khi vừa lắp đặt. Điều này là do các cấu hình bộ nhớ Intel XMP và AMD EXPO không được kích hoạt mặc định. Dù chúng là các cấu hình ép xung có thể kích hoạt chỉ bằng một cú nhấp chuột, nhưng một cấu hình ép xung không thể là cài đặt mặc định. Hơn nữa, các cấu hình bộ nhớ này không phải lúc nào cũng ổn định trên tất cả các hệ thống.
Do đó, bạn sẽ cần vào BIOS và kích hoạt cấu hình XMP hoặc EXPO, tùy thuộc vào CPU của bạn. Nếu không, bạn đang bỏ lỡ một phần hiệu suất đáng kể. Tốc độ RAM nhanh hơn cho phép bạn chơi game ở tốc độ khung hình cao hơn mà không gặp phải tình trạng giật cục hoặc khựng hình, vì CPU của bạn có thể truy xuất các tài nguyên game từ RAM nhanh chóng hơn. Tương tự, nếu bạn đã cài đặt RAM ở cấu hình kênh đơn (single-channel), việc thêm một thanh RAM giống hệt để thiết lập cấu hình bộ nhớ kênh đôi (dual-channel) có thể tăng đáng kể FPS của bạn, vì nó cho phép CPU truyền dữ liệu hiệu quả hơn đến GPU.
Màn hình BIOS hiển thị tùy chọn Intel XMP đã được kích hoạt cho RAM
4. Hiệu suất ổ lưu trữ
Ngừng sử dụng ổ cứng cơ học (HDD) trong kỷ nguyên 2025
Một ổ đĩa cứng cơ học (HDD) sẽ không còn phù hợp nếu bạn có ý định chơi các tựa game hiện đại với thế giới mở rộng lớn. Bạn sẽ thường xuyên gặp phải tình trạng giật lag, tải texture chậm và thỉnh thoảng sụt giảm FPS trong các trò chơi cần tải một lượng lớn tài nguyên như texture, môi trường và mô hình nhân vật. Một ổ cứng NVMe SSD hiện đại có thể cải thiện đáng kể hiệu suất chơi game của bạn nếu bạn vẫn đang sử dụng HDD truyền thống. Nó có thể tải texture và các tài nguyên game khác nhanh hơn nhiều và cải thiện độ mượt mà của khung hình (frame pacing).
Trong khi NVMe SSD có thể nhanh hơn HDD truyền thống tới 50 lần, bạn không nhất thiết phải chi tiêu quá nhiều cho một ổ SSD PCIe 5.0; ngay cả một ổ SSD PCIe 3.0 cũng là đủ nếu bạn có ngân sách eo hẹp. Tuy nhiên, các ổ SSD SATA không nhanh bằng ổ NVMe, vì vậy tôi khuyên bạn nên tránh chúng nếu muốn “tương lai hóa” chiếc PC chơi game của mình.
Ổ cứng NVMe SSD hiệu năng cao Samsung 990 Evo Plus
Nhìn xa hơn CPU và GPU
CPU và GPU chắc chắn là hai linh kiện quan trọng nhất trong PC chơi game của bạn, nhưng chúng không thể phát huy hết tiềm năng thực sự nếu một trong các linh kiện khác – như RAM hoặc ổ lưu trữ – trở thành nút cổ chai (bottleneck). Quan trọng hơn, chúng sẽ hoạt động ở tốc độ cao nhất khi nhiệt độ không còn là vấn đề. Và nếu bạn không có đủ RAM hoặc đang sử dụng CPU sáu lõi trở xuống, bạn nên dừng các ứng dụng nền không mong muốn tiêu thụ tài nguyên PC khi chơi game để đạt được hiệu suất tốt nhất có thể từ phần cứng của mình. Đừng quên rằng có nhiều cách khác để cải thiện FPS trong game mà không cần phải chi thêm tiền.
