Năm 2024 đánh dấu một bước ngoặt lớn cho Windows trên nền tảng Arm, sau nhiều năm nỗ lực thất bại trong việc thách thức sự thống trị của các bộ xử lý x86. Sự ra mắt của chip Snapdragon X từ Qualcomm, tích hợp trên các dòng laptop mới của Microsoft, Dell, HP, Lenovo, Samsung, Asus và nhiều hãng khác, đã khuấy động thị trường. Ban đầu, những hoài nghi về thời lượng pin và hiệu năng của Qualcomm nhanh chóng tan biến, nhường chỗ cho những đánh giá tích cực, khẳng định Windows trên Arm đã giành được một thắng lợi vang dội.
Thị trường máy tính cá nhân cuối cùng đã có sự cạnh tranh thực sự giữa hai nền tảng tính toán, mang đến nhiều lựa chọn hơn bao giờ hết cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, không lâu sau đó, Intel và AMD đã phản công với các chip Lunar Lake và Ryzen AI 300 của mình, cho thấy việc tuyên bố “cái chết” của x86 là quá sớm. Ngay cả Microsoft cũng không từ bỏ chip x86 để chuyển hẳn sang Arm; cả hai nền tảng tồn tại song song, mỗi loại mang lại những ưu điểm riêng cho các đối tượng khách hàng khác nhau.
Laptop ASUS ZenBook 14 sử dụng chip Qualcomm Snapdragon X Elite
1. Lợi thế cố hữu và sự gắn bó lâu đời của x86
Mối liên kết sâu sắc giữa Windows và kiến trúc x86
Kiến trúc x86, thuộc loại CISC (Complex Instruction Set Computing), đã tồn tại từ cuối những năm 1970 và trải qua quá trình đổi mới nhanh chóng vào thập niên 90. Kể từ đó, Intel và AMD đã trở thành hai ông lớn duy nhất trong ngành. Mặc dù bộ xử lý Arm không phải là mới – chúng đã có mặt trên smartphone và máy Mac của Apple trong nhiều năm – Windows trên Arm vẫn còn rất non trẻ. Hiện tại, chúng ta mới chỉ ở năm đầu tiên của “cuộc chạy đua” mới nhất này, và dù là thành công nhất từ trước đến nay, nó vẫn còn kém xa x86 về hiệu năng thô và độ trưởng thành.
Sự phức tạp của CISC, đặc biệt là x86, dễ dàng thích ứng với các ứng dụng hiệu năng cao như chơi game, chỉnh sửa video và các mô phỏng phức tạp – vốn không phải là thế mạnh của Arm. Hơn nữa, hàng thập kỷ phát triển trong chip x86 đã mang lại khả năng tương thích phần mềm chưa từng có, hỗ trợ driver rộng rãi và trải nghiệm phát triển vượt trội. Apple đã đạt được những kết quả tuyệt vời với quá trình chuyển đổi từ x86 sang chip Apple Silicon dựa trên Arm, nhưng công ty này có quyền kiểm soát tuyệt đối cả phần cứng và phần mềm, điều mà thị trường PC Windows khó có thể làm được.
Trong khi đó, Arm, với kiến trúc RISC (Reduced Instruction Set Computing), nổi bật về hiệu quả năng lượng và độ trễ thấp, nhờ vào các lệnh có độ dài cố định nhanh hơn và SoC hợp nhất. Tuy nhiên, như Intel và AMD đã chứng minh, việc mang lại lợi ích về hiệu quả và hiệu năng cho chip x86 không phải là không thể, bất chấp sự phức tạp cố hữu của kiến trúc này. Windows trên Arm có thể đã mang đến một lựa chọn thay thế vững chắc cho người tiêu dùng, nhưng lợi thế tính toán và nhiều năm hiện diện của x86 cho thấy nó sẽ không chịu ngồi yên.
Máy tính xách tay Surface Laptop 7 với logo Snapdragon X
2. Hỗ trợ ứng dụng gốc trên Arm vẫn còn hạn chế
Trải nghiệm ứng dụng và game chưa thực sự tối ưu
Hỗ trợ ứng dụng luôn là gót chân Achilles của Windows trên Arm. Đây là lý do chính khiến các nỗ lực trước đây thất bại. Mặc dù nhiều chương trình phổ biến và thậm chí cả game hiện đã được hỗ trợ trên chip Snapdragon X, số lượng chương trình gốc vẫn chưa cải thiện nhiều như một số người mong đợi. Kết quả là, hiệu năng kém hơn ở các chương trình như Adobe Premiere Pro do quá trình giả lập vẫn là một trong những điểm yếu của nền tảng này.
Đối với game thủ, các thiết bị Snapdragon X đang mở rộng hỗ trợ cho ngày càng nhiều tựa game, nhưng việc thiếu hỗ trợ gốc và hiệu năng giả lập dưới mức mong đợi khiến các laptop x86 truyền thống vẫn vượt trội hơn nhiều. Trải nghiệm chơi game liền mạch chưa bao giờ là ưu tiên hàng đầu của Qualcomm với thế hệ chip Snapdragon X đầu tiên, và ngay cả với các dòng chip tiếp theo, mọi thứ sẽ phụ thuộc vào chất lượng driver và khả năng tương thích với Windows. Minecraft và Fortnite đã nhận được hỗ trợ cải thiện trên nền tảng này, nhưng nhiều tựa game phổ biến khác vẫn còn là một dấu hỏi lớn.
Hiện tại, những người ưu tiên chơi game nên chọn laptop sử dụng chip Core Ultra hoặc Ryzen AI. Ngay cả các thiết bị dùng chip M-series của Apple cũng chưa được biết đến là thiết bị chơi game, mặc dù công ty đã nỗ lực rất nhiều để cải thiện hỗ trợ gốc và chất lượng của các lớp dịch mã.
Hệ điều hành Microsoft Windows 11 trên một máy tính bảng
3. Các chip x86 mới đã bắt kịp về hiệu quả năng lượng
Sự vươn lên của Intel Lunar Lake và AMD Ryzen AI 300
Khi các laptop Snapdragon X ra mắt lần đầu, thời lượng pin mà người dùng nhận được dường như thật kỳ diệu. Nhiều người cho rằng x86 đơn giản là không thể đánh bại Arm về hiệu quả năng lượng. Intel đã cam kết “phá vỡ huyền thoại đó” và đã làm được điều đó với sự ra mắt của chip Lunar Lake. Thời lượng pin cuối cùng đã có thể so sánh được với những con số ấn tượng mà các thiết bị Snapdragon X tự hào, và kết hợp với những lợi thế khác mà x86 có so với Arm, đây là một chiến thắng lớn cho Intel.
Chip Ryzen AI 300 series của AMD tuy không quá ấn tượng về thời lượng pin, nhưng hiệu năng vượt trội của chúng phần nào bù đắp cho điều đó. Intel Lunar Lake không quá khác biệt so với chip Snapdragon X của Qualcomm về thời lượng pin, vì vậy Team Blue và Team Red đã cùng nhau tạo nên một mặt trận vững chắc cho Team x86. Các bộ xử lý thế hệ tiếp theo từ mỗi công ty này có khả năng mang lại những cải tiến mạnh mẽ về hiệu năng, hỗ trợ ứng dụng và, hy vọng, cả thời lượng pin.
Laptop Asus Zenbook S 14 màu xám, màn hình OLED sắc nét
4. Trung tâm dữ liệu vẫn phụ thuộc phần lớn vào x86
Sức ì và hệ sinh thái x86 trong doanh nghiệp
Bộ xử lý Arm không chỉ có mặt trong smartphone và laptop; chúng cũng đang tạo nên làn sóng trong thị trường máy chủ. Các CPU Graviton của Amazon, bộ xử lý Axion của Google, CPU Grace của Nvidia và chip Ampere Altra được sử dụng trong máy ảo Azure đều dựa trên Arm. Điều này báo hiệu một sự thay đổi lớn và sự sẵn lòng của các nhà cung cấp dịch vụ đám mây trong việc chuyển đổi từ x86 sang Arm, nhưng phần lớn các trường hợp vẫn sử dụng x86.
Hầu hết các trung tâm dữ liệu và hệ thống IT doanh nghiệp vẫn gắn bó sâu sắc với cơ sở hạ tầng x86. Họ đã sử dụng phần mềm kế thừa được hỗ trợ bởi phần cứng x86 trong nhiều thập kỷ, và khả năng tương thích cùng với sức ì là quá lớn để có thể bỏ qua. Mọi thứ có thể thay đổi dần dần theo hướng có lợi cho Arm, nhưng các ông lớn x86 cũng sẽ không ngồi yên. Intel và AMD, cùng với các đối tác khác như Google, Meta, Microsoft, Dell, HP và Lenovo, đã thành lập một nhóm cố
