Ngày Mật Khẩu Thế Giới đã đến, đây là thời điểm lý tưởng để chúng ta cùng trò chuyện về việc tuân thủ các thực hành tốt nhất nhằm bảo mật tài khoản trực tuyến. Trong năm 2025, hầu hết chúng ta đều sở hữu vô số tài khoản trên các nền tảng khác nhau, từ cửa hàng bán lẻ, nhà cung cấp dịch vụ, mạng xã hội, công việc cho đến tài chính. Internet đã trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống. Nếu bạn thực hiện bất kỳ hoạt động nào trên không gian mạng, khả năng cao bạn sẽ cần đến một hình thức tài khoản nào đó. Tuy nhiên, việc giữ an toàn cho tất cả các tài khoản này khỏi những kẻ dòm ngó có thể là một thách thức lớn, đặc biệt nếu bạn vẫn sử dụng các mật khẩu dễ nhớ và chưa bật xác thực hai yếu tố (2FA). Bài viết này sẽ giới thiệu những chiến lược dễ thực hiện để bạn tự bảo vệ mình trên không gian mạng.
1. Sử Dụng VPN – Lá Chắn Bảo Mật Tối Ưu Cho Mọi Kết Nối
Mã hóa dữ liệu và quyền riêng tư
Sử dụng mạng riêng ảo (VPN) là một trong những cách hiệu quả nhất để duy trì quyền truy cập an toàn vào thế giới bên ngoài. Cho dù bạn đang kiểm tra email, duyệt web, xem video trên YouTube hay phát trực tuyến từ các quốc gia khác, VPN sẽ mã hóa toàn bộ dữ liệu của bạn, đảm bảo không ai có thể theo dõi những gì bạn đang làm. Khi kết hợp với các giao thức như HTTPS và chứng nhận SSL, dữ liệu của bạn sẽ được mã hóa kép, tăng cường đáng kể khả năng phòng thủ chống lại các bên độc hại. Điều quan trọng là phải xem xét mã hóa, vì không phải mọi hoạt động trực tuyến của bạn đều được mã hóa nếu không có VPN, bao gồm các truy vấn DNS hoặc bắt tay bảo mật.
Vượt qua giới hạn địa lý và bảo vệ toàn mạng
VPN cũng rất hữu ích để vượt qua các rào cản địa lý, cho phép bạn thưởng thức nội dung mà lẽ ra sẽ không có sẵn. Bạn thường có thể chọn máy chủ mình muốn sử dụng với nhà cung cấp VPN của mình, điều này có thể mang lại lợi ích khi bạn xuất hiện như thể đang ở một khu vực khác. VPN nên được coi là một công cụ bắt buộc phải có cho bất kỳ ai kết nối với các máy chủ bên ngoài. Nhiều bộ định tuyến thậm chí còn cho phép bạn kết nối với nhà cung cấp VPN, bảo vệ tất cả các thiết bị được kết nối với mạng, giúp bạn tiết kiệm thời gian không cần cài đặt ứng dụng khách trên từng thiết bị.
Giao diện minh họa của một dịch vụ VPN tốt nhất, thể hiện tính năng bảo mật và quyền riêng tư.
VPN đã trở nên cực kỳ phổ biến ngày nay, với vô số lựa chọn cả miễn phí và trả phí.
2. Cập Nhật Mọi Thiết Bị – Nền Tảng Vững Chắc Cho An Ninh Mạng
Tầm quan trọng của việc cập nhật phần mềm và firmware
Chạy phần mềm hoặc firmware lỗi thời có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho thiết bị của bạn và toàn bộ mạng cục bộ (LAN) rộng lớn hơn. Nếu một thiết bị duy nhất bị nhiễm virus, nó có thể dễ dàng lây lan sang các hệ thống khác trên mạng, dẫn đến một hoặc nhiều tài khoản của bạn bị xâm phạm. Việc cập nhật phần mềm rất dễ dàng và quy trình này nên được thực hiện thường xuyên, ngay cả khi hệ điều hành được cấu hình để xử lý tự động. Luôn đáng để kiểm tra thủ công, phòng trường hợp.
Đừng bỏ qua BIOS/UEFI và phần mềm bảo mật
Nếu bạn đang quản lý và chạy bất kỳ phần mềm chống virus hoặc bảo mật nào, chúng cũng nên được cập nhật để có các định nghĩa mới nhất. Đừng quên firmware của thiết bị! Ngay cả UEFI/BIOS của bo mạch chủ cũng có thể được vá để giúp chống lại các lỗ hổng bảo mật. Việc bỏ qua các bản cập nhật này là một sai lầm nghiêm trọng mà nhiều người dùng thường mắc phải, mở ra cánh cửa cho các cuộc tấn công mạng.
Giao diện BIOS của bo mạch chủ Gigabyte, minh họa tầm quan trọng của việc cập nhật firmware để tăng cường bảo mật.
Việc cập nhật BIOS không chỉ giúp cải thiện hiệu suất mà còn vá các lỗ hổng bảo mật quan trọng.
3. Kích Hoạt Xác Thực Hai Yếu Tố (2FA) – Lớp Bảo Vệ Bổ Sung Không Thể Thiếu
2FA hoạt động như thế nào và lợi ích
Bạn có thể đã từng sử dụng một hình thức xác thực hai yếu tố (2FA) nào đó để đăng nhập vào một tài khoản hoặc dịch vụ. Nó thường xuất hiện dưới dạng một chuỗi số, được tạo bởi một ứng dụng hoặc gửi cho bạn qua email hoặc SMS. Sử dụng ứng dụng để tạo mã 2FA an toàn hơn so với SMS và email, cho phép bạn đăng nhập nhanh chóng (và an toàn) vào tài khoản của mình cùng với mật khẩu. Mặc dù quá trình này có thể mất thêm vài giây so với chỉ sử dụng mật khẩu, nhưng nó cung cấp một lớp bảo mật bổ sung, và hầu hết các ứng dụng tạo mã 2FA đều cho phép sao chép và dán.
Ưu tiên ứng dụng tạo mã so với SMS/Email
Với 2FA được bật trên một tài khoản, quyền truy cập sẽ chỉ được cấp nếu bạn có mật khẩu, địa chỉ email và ứng dụng 2FA trong tay, điều này khiến bất kỳ ai muốn chiếm quyền kiểm soát trở nên khó khăn hơn đáng kể. Ngay cả khi mật khẩu của bạn bị đánh cắp hoặc đoán được, họ vẫn sẽ yêu cầu yếu tố thứ hai để đăng nhập. Sử dụng 2FA cũng có thể bảo vệ bạn khỏi lừa đảo và giảm nguy cơ đánh cắp danh tính. 2FA không bắt buộc đối với mọi dịch vụ hoặc trang web, nhưng chúng tôi đặc biệt khuyên bạn nên bật nó bất cứ khi nào có thể để tăng cường an tâm.
Cài đặt xác thực hai yếu tố (2FA) cho Apple ID trên iPhone, minh họa cách tăng cường bảo mật tài khoản.
Việc ưu tiên các ứng dụng 2FA thay vì SMS sẽ mang lại bảo mật vượt trội hơn.
4. Trình Quản Lý Mật Khẩu – Công Cụ Đắc Lực Cho Mật Khẩu An Toàn
Giải pháp quản lý mật khẩu “một cho tất cả”
Sử dụng trình quản lý mật khẩu là một điều bắt buộc trong năm 2025. Những công cụ mạnh mẽ này cho phép bạn sử dụng một mật khẩu chính dễ nhớ để bảo vệ tất cả các tài khoản của mình. Có rất nhiều lựa chọn có sẵn, và miễn là không có thông tin nào được lưu trữ ở phía máy chủ, bạn có thể tận hưởng một kho lưu trữ được mã hóa thực sự mà chỉ bạn mới có thể truy cập bằng mật khẩu chính xác. Điểm bán hàng chính của bất kỳ trình quản lý mật khẩu nào là khả năng lưu trữ thông tin đăng nhập, cho phép bạn sử dụng các mật khẩu ngẫu nhiên (và an toàn hơn nhiều) cho tất cả các tài khoản khác. Nhưng chúng còn hơn thế nữa.
Các lợi ích vượt trội và khả năng tự host
Dưới đây là một số lợi ích khác:
- Tạo mật khẩu an toàn, ngẫu nhiên.
- Khả năng tự động điền các trường đăng nhập, tiết kiệm thời gian.
- Bảo vệ chống lừa đảo (phishing) bằng cách chỉ tự động điền trên các trang web hợp lệ.
- Kiểm tra mật khẩu và email bị lộ.
- Đồng bộ hóa trên nhiều thiết bị.
Nhưng nếu bạn không muốn phụ thuộc vào một công ty để lưu trữ tất cả mật khẩu của mình, một số tùy chọn thậm chí cho phép bạn tự lưu trữ kho dữ liệu của mình tại nhà. Bitwarden là một trình quản lý mật khẩu như vậy với Vaultwarden tuyệt vời như một tùy chọn do cộng đồng phát triển để tự lưu trữ Bitwarden từ một máy tính bảng đơn (SBC), bộ lưu trữ mạng (NAS) hoặc một thiết bị khác thông qua các vùng chứa Docker. Trình quản lý mật khẩu là một công cụ vô giá và có thể được coi là con dao Thụy Sĩ của các chiến lược bảo mật. Tuyệt đối không nên cố gắng sử dụng mật khẩu dễ nhớ cho bất kỳ tài khoản nào bạn quản lý trực tuyến.
Giao diện Bitwarden hoạt động với Synology NAS, minh họa giải pháp tự lưu trữ an toàn cho trình quản lý mật khẩu.
Tự host Bitwarden mang lại sự kiểm soát và bảo mật tối đa cho dữ liệu của bạn.
5. Nâng Cao Cảnh Giác Trực Tuyến – Chống Lại Chiêu Trò Lừa Đảo Phishing
Nhận diện và phòng tránh lừa đảo qua email, SMS
Đừng mở các liên kết email từ những người gửi không xác minh. Xóa bất kỳ tin nhắn SMS đáng ngờ nào bạn nhận được và không bao giờ cung cấp bất kỳ thông tin chi tiết nào cho bất kỳ ai mà không có bằng chứng xác thực danh tính của họ. Nếu bạn không chắc chắn về điều gì đó, có thể là một email trông giống như từ ngân hàng của bạn, hãy liên hệ trực tiếp với họ để xác minh đó là thông tin liên lạc hợp pháp. Các bên độc hại đang ngày càng sáng tạo hơn trong các nỗ lực lừa đảo bạn cung cấp quyền truy cập vào tài khoản, thông tin nhạy cảm và hơn thế nữa. Ngay cả những biện pháp bảo mật tốt nhất cũng có thể bị xâm phạm nếu bạn không thông minh khi trực tuyến.
Bảo vệ mạng Wi-Fi tại nhà
Và đừng quên mạng không dây của bạn! Định kỳ đăng nhập vào bộ định tuyến của bạn để kiểm tra tất cả các thiết bị khách đã kết nối. Bạn có thấy bất cứ điều gì lạ hoặc một thiết bị mà bạn không nhận ra không? Hãy ngắt kết nối và thay đổi mật khẩu Wi-Fi ngay lập tức. Bạn luôn có thể kết nối lại thiết bị nếu hóa ra đó là một lỗi. Việc chủ động kiểm tra và bảo vệ mạng Wi-Fi tại nhà là một bước quan trọng để giữ an toàn cho mọi thiết bị trong mạng lưới của bạn.
Minh họa cuộc tấn công lừa đảo (phishing) nhắm vào người dùng macOS, cảnh báo về các mối đe dọa trực tuyến tinh vi.
Các cuộc tấn công lừa đảo ngày càng tinh vi, đòi hỏi người dùng phải cảnh giác cao độ.
6. Tạm Biệt Mật Khẩu Truyền Thống – Chào Đón Kỷ Nguyên Passkeys
Passkeys là gì và ưu điểm vượt trội
Mật khẩu thật tệ. Ngay cả khi bạn sử dụng phương pháp an toàn nhất để tạo mật khẩu, cuối cùng nó vẫn có thể bị đoán và tài khoản của bạn bị xâm phạm. Chúng cũng không thể nhớ được, đòi hỏi một trình quản lý mật khẩu để xử lý hàng trăm tài khoản, và đây là lúc passkeys phát huy tác dụng. Không giống như mật khẩu truyền thống, passkeys hơi khác ở chỗ hai khóa được sử dụng cho quá trình xác minh. Dịch vụ nơi tài khoản của bạn được giữ có một khóa, và bạn có khóa còn lại, có thể được lưu trữ thuận tiện trên điện thoại thông minh hoặc PC của bạn.
Cơ chế bảo mật độc đáo của Passkeys
Và đừng lo lắng nếu ai đó sao chép một trong các passkeys của bạn, vì nó sẽ không hoạt động do mỗi passkey được tạo dành riêng cho thiết bị đó. Trình quản lý mật khẩu có thể hữu ích ở đây vì chúng cũng có thể hỗ trợ lưu trữ passkeys. Điều này cũng có nghĩa là một trang web lừa đảo sẽ không hoạt động vì nó yêu cầu khóa mà công ty chính hãng nắm giữ, vì vậy bạn an toàn khỏi nhiều mối đe dọa đang hoành hành với mật khẩu. Passkeys đại diện cho một bước tiến lớn trong bảo mật, hứa hẹn một tương lai không mật khẩu an toàn và tiện lợi hơn.
Luôn Giữ An Toàn Trong Kỷ Nguyên Số
Thật dễ dàng trở thành nạn nhân của một trò lừa đảo hoặc không cập nhật thiết bị của bạn thường xuyên. Chúng ta nên luôn cảnh giác trong thời đại kỹ thuật số này, nơi ngày càng nhiều dữ liệu được lưu trữ điện tử và chúng ta có nhiều tài khoản hơn để quản lý và theo dõi. Hãy tự làm một điều tốt cho bản thân và gia đình bằng cách trang bị một VPN để giúp họ an toàn trực tuyến. Thiết lập một trình quản lý mật khẩu mà tất cả mọi người có thể sử dụng và luôn bật 2FA bất cứ khi nào có thể để có thêm lớp bảo vệ. Với những bước đơn giản này, bạn sẽ có một ngôi nhà an toàn hơn rất nhiều trong môi trường kỹ thuật số đầy thách thức.
