Dòng card đồ họa Nvidia RTX 50 Series vừa ra mắt đã mang đến không ít thất vọng cho cộng đồng công nghệ, từ hiệu năng được quảng cáo “tương đương RTX 4090” chỉ khi sử dụng công nghệ tạo khung hình (frame generation) gây tranh cãi, đến giá bán trên trời và tình trạng khan hiếm. Tuy nhiên, một điểm gây tranh cãi khác đang khiến nhiều chuyên gia lo lắng sâu sắc về tương lai của các GPU từ Nvidia: việc hãng âm thầm khai tử hỗ trợ 32-bit OpenCL và CUDA mà không hề có thông báo chính thức. Mặc dù xu hướng chung của ngành là loại bỏ hỗ trợ 32-bit, nhưng động thái này của Nvidia lại kéo theo những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt đối với các ứng dụng cũ và game thủ yêu thích các tựa game kinh điển.
PhysX: Từ công nghệ đột phá đến thách thức với RTX 50 Series
Công nghệ PhysX, một engine vật lý thời gian thực do Nvidia phát triển và sau đó mở mã nguồn, từng được kỳ vọng sẽ nâng cao đáng kể trải nghiệm vật lý trong các tựa game như Metro: Exodus hay Borderlands 2. Tuy nhiên, với dòng RTX 50 Series, việc chạy những tựa game cũ sử dụng PhysX giờ đây trở nên gần như không thể, biến chúng thành “borderline unplayable” (khó chơi). Người dùng có thể tắt PhysX để lấy lại hiệu năng, nhưng đổi lại sẽ mất đi những hiệu ứng vật lý sống động mà game được thiết kế để mang lại.
Giải pháp sáng tạo cho game thủ
Tình hình này đã buộc cộng đồng game thủ phải tìm ra những giải pháp sáng tạo để đưa PhysX trở lại hoạt động trên các card RTX 50 Series. Một trong những phương án được nhắc đến nhiều nhất là sử dụng một GPU thứ hai chuyên dụng để xử lý các phép tính PhysX. Đây là cách duy nhất để khắc phục vấn đề, bởi Nvidia đã không phát hành bất kỳ lớp tương thích (compatibility layer) nào để dịch các lệnh gọi 32-bit sang chạy trên các nhân CUDA 64-bit.
Hệ thống PC với 4 card GTX Titan X Pascal chạy SLI, minh họa giải pháp cho PhysX
Điều đáng nói là Nvidia không hề công bố thay đổi quan trọng này. Hãng chỉ cập nhật thông tin trong tài liệu về CUDA Toolkit 12.0 (phát hành tháng 12/2022) rằng việc biên dịch ứng dụng CUDA 32-bit sẽ không được hỗ trợ, và sau đó thêm vào rằng các ứng dụng 32-bit sẽ không tương thích trên RTX 50 Series. Sự thiếu minh bạch này khiến người dùng vô cùng bối rối và phải tự mình tìm hiểu nguyên nhân khi các ứng dụng không hoạt động.
Ảnh hưởng không chỉ dừng lại ở game. Nhiều ứng dụng khác, ví dụ như phần mềm benchmark PassMark, cũng sử dụng mã nguồn OpenCL 32-bit và đã ngừng hoạt động trên RTX 50 Series. Mặc dù một số nhà phát triển đã kịp thời viết lại mã cho 64-bit, nhưng vẫn còn vô số ứng dụng cũ có thể sẽ không bao giờ được cập nhật, đồng nghĩa với việc chúng không thể sử dụng trên dòng card mới nhất này.
Nvidia có thể loại bỏ bất kỳ tính năng nào khác?
Vấn đề thực sự đáng lo ngại không chỉ nằm ở PhysX. Dù có thể tắt tính năng này để chơi game, nhưng việc Nvidia từng thúc đẩy các nhà phát triển hỗ trợ PhysX, tạo ra một sự “khóa chặt” (lock-in) công nghệ, rồi sau đó âm thầm loại bỏ hỗ trợ cho thấy một tiền lệ nguy hiểm. PhysX từng được coi là “cách mạng” vào thời điểm đó, đặc biệt là khả năng thực hiện các phép tính vật lý trên một GPU riêng biệt.
Vậy điều gì sẽ xảy ra với các tính năng hiện tại, vốn đang được hỗ trợ mạnh mẽ bởi phần cứng trên các card đồ họa mới hơn? Ví dụ điển hình là công nghệ ray-tracing. Nvidia đang tích cực khuyến khích các nhà phát triển game tận dụng triệt để ray-tracing. Điều gì sẽ xảy ra nếu một dòng card Nvidia trong tương lai đột ngột ngừng hỗ trợ ray-tracing, khiến người dùng không thể trải nghiệm Cyberpunk 2077 với đồ họa đẹp nhất sau mười năm nữa?
Trải nghiệm Cyberpunk 2077 với tính năng Lossless Scaling
Mặc dù đây chỉ là một giả thuyết, nhưng nó làm nổi bật vấn đề bảo tồn công nghệ. Khả năng tương thích ngược là một trong những điểm mạnh lớn nhất của PC gaming. Việc một dòng card mới khiến các tựa game cũ hoạt động kém hơn so với cách đây vài năm là một điều không thể chấp nhận được và gây ra nhiều lo ngại về lâu dài. Việc Nvidia phát hành dòng RTX 50 Series mà không có bất kỳ lớp hỗ trợ thực thi mã 32-bit nào là một thiếu sót lớn, trong khi nhiều công ty khác khi ngừng hỗ trợ 32-bit vẫn cung cấp các lớp dịch mã hoặc giải pháp ảo hóa để đảm bảo tương thích.
Vấn đề tương thích ngược: Không chỉ riêng Nvidia
Bài học từ lịch sử PC gaming
Để công bằng mà nói, việc các tính năng bị khai tử hoặc ngừng hỗ trợ không phải là vấn đề độc quyền của Nvidia. Lịch sử PC gaming đã chứng kiến nhiều trường hợp tương tự. Có vô số game DirectX cũ không còn chơi được nếu không có các giải pháp như DXVK. Hay một số game từ những năm 90, 00 sử dụng công nghệ DRM (Digital Rights Management) như StarForce trong Trackmania, mà Windows hiện tại không còn hỗ trợ.
Tuy nhiên, có một điểm khác biệt lớn. Đối với các hệ thống DRM cũ, người chơi thường có giải pháp thay thế (dù không chính thống) hoặc có thể chấp nhận lý do bảo mật. Còn với việc loại bỏ hỗ trợ 32-bit cho PhysX trên RTX 50 Series, người dùng gần như không có lựa chọn nào, ngoài việc mua thêm một card đồ họa thứ hai.
Laptop chạy Windows 11 hiển thị kết quả tìm kiếm file trong Listary, minh họa các vấn đề tương thích phần mềm
Hơn nữa, vấn đề giao tiếp của Nvidia là một điểm yếu nghiêm trọng. Thay vì thông báo rõ ràng, Nvidia đã để người dùng tự khám phá ra sự thay đổi này và chỉ xác nhận công khai sau khi vấn đề phát sinh. Ví dụ, Batman: Arkham Origins thậm chí không thể chạy được mức PhysX cao nhất trên CPU, đồng nghĩa với việc người chơi có nguy cơ mất quyền truy cập vào phiên bản tốt nhất của trò chơi này trong tương lai.
Khả năng tương thích ngược là một trụ cột quan trọng của PC gaming. Người dùng có thể chơi một game 8-bit hoặc 16-bit trên PC hiện đại của mình mà không gặp nhiều trở ngại. Nhưng bất cứ thứ gì liên quan đến PhysX 32-bit lại bị loại khỏi cuộc chơi trên RTX 50 Series. Đây là một điều đáng tiếc và đi ngược lại tinh thần cốt lõi mà nền tảng PC gaming luôn hướng tới.
Việc Nvidia loại bỏ hỗ trợ 32-bit OpenCL và CUDA trên dòng RTX 50 Series không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tương thích của các game và ứng dụng cũ mà còn dấy lên những lo ngại sâu sắc về chính sách hỗ trợ tính năng của hãng trong tương lai. Cộng đồng người dùng cần một lời giải thích rõ ràng và một cam kết mạnh mẽ hơn từ các nhà sản xuất về việc bảo tồn trải nghiệm công nghệ. Hãy cùng thảo luận về vấn đề này và chia sẻ ý kiến của bạn về vai trò của nhà sản xuất trong việc đảm bảo tương thích ngược trên congnghemoi.net.
